Een veelvoorkomend probleem bij zowel hobbyisten als professionele kippenhouders is de aanwezigheid van luizen in het kippenhok of op de kippen. Er zijn diverse soorten luis die een kip kunnen besmetten. De symptomen zijn veelal hetzelfde. De plek waar de luizen zich huisvesten (op de kip) verschilt.

Besmetting en gevolgen van luizen

Vrijwel iedere kippenhouder krijgt een keer te maken met luizen. Luizen kunnen meereizen via het voedsel, stro en ook andere dieren, vooral wilde vogels. De luizen kunnen vervolgens de kip oplopen wanneer deze in de buurt is, maar zijn ook in staat iets langere afstanden af te leggen en zo de kip te bereiken.

Onbehandeld kunnen luizen leiden tot stress en soms ernstige ontstekingen veroorzaken. Adequate behandeling is dan ook altijd het devies bij luizen.

Zes soorten kippenluizen

Er zijn verschillende soorten luizen die op de kippen voor kunnen komen. De meeste bekende, de bloedluis, is eigenlijk geen luis maar een mijt, lees meer over veelvoorkomende mijten. Het verschil herken je door het aantal poten. Een luis heeft zes poten en een mijt heeft er acht.

1. Veerluis

Van alle kippenluizen is de veerluis het bekendst. De luis verblijft op de kippen en voedt zich met keratine, een eiwit dat aanwezig is in de veren. Door de kip op te pakken en tussen de veren te kijken kan je zien of de kippen last hebben van veerluis. Veerluis is goed te behandelen. Een goed middel tegen veerluis is Koudijs Luis/worm.

2.Bruine lichaamsluis

De bruine lichaamsluis bevindt zich met name op de buik en rond de cloaca van de kip. Hier voedt het zich met huidschilfers, wat leidt tot irritatie, jeuk en een onrustige huid. Met Beaphar 404 spray kun je die kippen hier tegen behandelen. 

3. Donsluis

De donsluis is met een lengte van 0,8 à 1,5 millimeter een van de kleinste kippenluizen. Hoewel de luis over het hele lichaam kan voorkomen, wordt de donsluis met name aan de basis van de veren gevonden en minder vaak rond de kop en vleugels. Ook hier is 404 spray en Koudijs Luis/worm effectief. 

4. Goniodes

De Goniodes-luis is een relatief grote, bruine luis die met name rond de buik van de kip aanwezig is. Hier veroorzaakt de luis met name jeuk en irritatie, waardoor de kip onrustig kan worden.

5. Vleugelluis

De vleugelluis bevindt zich op de huid van de kip, meestal direct onder de vleugel. Hier voedt het zich met huidschilfers en kan de luis huidirritaties veroorzaken.

6. Kippenkop luis

De kippenkop luis wordt met name rond de kop en hals van de kip gevonden, waar het dicht op de huid zit en zich voedt met huidschilfers. Ook de kippenkopluis veroorzaakt huidirritaties.

Tegen kippenluizen behandelen

Behandelen tegen luizen gebeurt het best op de kip zelf. Dit omdat de luizen zich hier bevinden. Hoewel er veel verschillende luissoorten bestaan, behoren ze allemaal tot de Amblycera onderorde. Hierdoor zijn anti-luismiddelen doorgaans effectief tegen alle soorten kippenluizen.

Preventief is het middel Luis/Worm van Koudijs erg geschikt. Druppel eens in de 6 weken in de nek om een luizenbesmetting te voorkomen. Directe behandeling gaat erg goed met 404 spray van Beaphar.

Bloedluis is geen luis maar een mijt

De meest bekende luis is geen kippenluis maar een mijt. Een bloedluis heeft 8 poten en luizen hebben er maar 6. Bloedmijten bestrijden doe je niet alleen op de kip, maar ook in het kippenhok. Over bloedluis is veel geschreven. Het blijft helaas een van de hardnekkigste plagen bij kippen.

Symptomen van luizen

Hoewel luizen met het blote oog zichtbaar zijn, zullen ze zelden opvallen zonder grondige zoektocht. De aanwezigheid van luizen wordt meestal ontdekt aan de hand van een van de volgende symptomen bij de kip:

• Veeruitval
• Kleine bloedingen
• Onrustigheid, veel pikken in het verenpak
• Bloedvlekjes op eieren
• Huidschilfering
• Verminderde eiproductie en soms windeieren
• (Zware) ontstekingen op het lichaam bij uitblijven behandeling

Soms kunnen luizen ook zichtbaar zijn in het verblijf. Omdat luizen echter niet lang kunnen overleven zonder een gastheer kip, is dit niet de primaire vindplaats.

Voorkomen van luizen

Het is lastig om besmetting met luizen volledig te voorkomen, want luizen zijn sterk en kunnen op allerlei manieren bij de kippen terecht komen.

Een schoon en goed geventileerd verblijf kan de kans op luizen wel aanzienlijk verkleinen, omdat dit een onaangename leefomgeving is voor de luis.

Wanneer luizen opgemerkt worden moeten de besmette dieren zo snel mogelijk geïsoleerd worden en het verblijf gereinigd worden om verdere besmetting te voorkomen.