Als kippenhouder is het goed om kennis te hebben van de anatomie van een kip. Door de anatomie te kennen weet je beter hoe een bepaalde ziekte werkt en waarop gelet moet worden bij de verzorgen.

Het spijsverteringskanaal

Kippen hebben een vrij uitgebreid spijsverteringskanaal om het eten dat wordt opgepikt te verteren en zoveel mogelijk voedingsstoffen op te nemen in het lichaam. Voedsel wordt direct doorgeslikt en mag daarom ook niet te groot zijn.

Wanneer een kip bijvoorbeeld een maïskorrel doorslikt, komt het via de slokdarm (oesophagus) eerst in de krop terecht. Dit is een groot orgaan, gelegen in de borst van kip, waarin voedsel weekt in vocht en zo zachter wordt. Omdat kippen vooral hard voedsel eten, is dit een belangrijk onderdeel van de vertering. Een krobverstopping kan voorkomen, lees hier meer over.

Twee magen

Na de krop komt het voedsel in de eerste van twee magen terecht. Dit wordt de kliermaag genoemd. In deze maag voegt het lichaam maagsappen toe die helpen bij de afbraak van ruw voedsel.

Na de kliermaag gaat het voedsel door naar de spiermaag. Dit is de maag waarin het voedsel met behulp van spierwerking wordt gekneed en kapot gemaakt.

De kip gebruikt hiervoor steentjes , ook wel grit of maagkiezel genoemd. die het eerder heeft ingeslikt. Zonder deze steentjes wordt het eten onvoldoende vermalen. Het is daarom goed om grit beschikbaar te stellen aan de kip. Dit bevat mineralen en helpt bij een gezonde vertering.  Het meest ideale is om het kippengrit in een apart bakje aan de kippen aan te bieden. Zo kan je controleren of het wordt ingenomen.

Darmstelsel

Wanneer het voedsel voldoende is vermalen en de maagsappen hun werk hebben gedaan, gaat het voedsel door naar de darmen. In de dunne darm worden de meeste voedingsstoffen opgenomen. In twee blindedarmen worden vervolgens de meeste vezels opgenomen, evenals vocht.

De kip beschikt niet over een aparte anus en plasbuis, zoals veel zoogdieren. Via de endeldarm worden de reststoffen, veelal onverteerbare stoffen, uitgescheiden door de cloaca.

Dunnedarm en dikke darm mest

Er bestaat een verschil tussen de mest die een kip ’s ochtends en de rest van de dag produceert. ’s Ochtends komt de mest vrijwel direct uit de dunne darm. De ontlasting is dunner en meestal bruin. Deze mest wordt wel eens verward met diarree, maar is volkomen normaal. Later op de dag wordt er mest uitgescheden die langer in de dikke darm heeft gezeten. Deze mest is wat dikker en heeft vaak wat meer groene kleuren.

Luchtwegen

De neusgaten van een kip zijn gelegen bovenin en een beetje achterop de snavel van het dier. Frisse lucht wordt ingeademd en gaat via luchtpijp (trachea) naar de longen. Hier gaat de lucht door een fijn netwerk van luchtvaatjes waarlangs bloed stroomt. Op deze wijze wordt het hele lichaam voorzien van zuurstofrijk bloed.

De luchtwegen zijn een gevoelig onderdeel van de kip. Veel bacteriën en virussen tasten de luchtwegen (tijdelijk) aan na besmetting. Hier vind je een aparte pagina over luchtweginfecties.

Eiproductie

Een gezonde legkip ligt gemiddeld zo’n 250 tot 300 eieren per jaar. Dit is wel sterk van het ras afhankelijk. Het produceren van een ei is dan ook een vrij snel proces dat ongeveer 24 uur in beslag neemt. Het grootste deel van de tijd wordt in beslag genomen door het vormen van de harde schaal.

Iedere kip heeft ongeveer tweeduizend eicellen in de eierstok die zich kunnen ontwikkelen tot een volwaardig ei. Een dergelijke eicel bestaat grotendeels uit de latere dooier. Als deze eicellen op zijn kunnen er geen eieren meer gelegd worden. Het komt dus wel voor dat als de kippen oud zijn, ze geen eieren meer leggen.

Ontwikkeling ei

Onder invloed van (normale) hormonen groeit een eicel in de eierstok, tot deze groot genoeg is en afgegeven wordt aan de eileider. In ruim drie uur tijd wordt het eiwit gevormd, maar heeft het ei nog geen harde schaal. Wel wordt de inhoud omgeven door een dunne vruchtzak, die bij het pellen van een gekookt ei zichtbaar is.

Verder in de eileider wordt vervolgens de harde schaal gevormd van het ei. Deze bestaat bijna volledig uit calciumcarbonaat en voor een klein deel uit eiwit. Het ei krijgt tijdens de vorming van de schaal zijn karakteristieke ovale vorm, dat simpelweg komt door de vorm van de eileider. Soms wordt er een windei gelegd, dit is een ei zonder schaal

Tijdens de schaalvorming komen er ook kleurstoffen terecht in de schaal, waarbij de exacte kleur verschilt per ras. Welke kleur ei een kip gaat leggen kan je zien door de oren.

De eileider staat in verbinding met de cloaca, dezelfde uitgang als de darmen. Na ongeveer 24 uur wordt het ei gelegd.