De Ziekte van Marek (ook wel: Marekse Verlamming) is een van de twee ernstigste en besmettelijkste aandoeningen bij kippen. Het virus tast, door middel van tumoren, het zenuwstelsel en de organen van kippen aan. Als de kippen besmet zijn met de Ziekte van Marek, dan is genezing niet meer mogelijk. Deze vervelende ziekte is op te delen in 3 varianten; Acute Marek, Klassieke Marek & de Oculaire verschijningsvorm. Alleen jongere kippen die besmet raken kunnen er ziek van worden. Wanneer kuikens 16 weken oud zijn kan besmetting niet meer leiden tot een tumor. Over het algemeen wordt aangenomen dat een besmetting na de 6-8ste week geen echte schade meer kan toebrengen aan zijn gastheer. Als de kuikens eenmaal besmet zijn, heeft het virus een incubatietijd van 3 tot 15 weken. Daarna worden de eerste symptomen pas zichtbaar.

Besmetting en gevolgen van de Ziekte van Marek

Na een uitbraak verspreidt het virus zich snel. Het wordt door direct of indirect contact met het besmette dier overgebracht. Het virus wordt overgedragen via huidcellen en veerfollikelcellen die als stofdeeltjes worden verspreid. De huidcellen worden, net als bij mensen, voortdurend vernieuwd. De oude cellen worden daarom continu verspreid in het kippenverblijf. De andere kippen komen hiermee in contact en raken besmet. Besmetting vindt alleen plaats via de bovenstaande manier, niet via het broedei. Gevolgen zijn: ernstige verlammingsverschijnselen, aangetaste organen of blindheid. De kans op sterfte is groot. Het virus is niet te behandelen. De tumoren vormen zich in verschillende lichaamszenuwen, in meerdere organen (milt, nieren, hart, longen en geslachtsorganen), in spieren en de huid. De Ziekte van Marek komt voor bij kippen, kalkoenen, fazanten, kwartels en patrijzen. Onder de kippenrassen zijn de Sebrights en Barnevelders het gevoeligst voor de ziekte.

Symptomen van de Ziekte van Marek

De Ziekte van Marek kent 3 verschijningsvormen: Klassieke Marek, Acute Marek (ingewandsvorm) en de Oculaire verschijningsvorm. Elk van de verschijningsvormen hebben hun eigen kenmerkende symptomen. Ondanks dat ze verschillende symptomen laten zien, kan er alleen na laboratorisch onderzoek aangegeven worden om welke variant het gaat, met uitzondering van de Oculaire vorm omdat dit de enige is waarbij verkleuring van de iris voorkomt.

Klassieke Marek (neutrale of verlammingsvorm):

Kenmerkend aan deze vorm van de Ziekte van Marek zijn de bewegingsstoornissen die zich voordoen als de pootzenuwen zijn aangetast. Bij deze vorm zijn er verschillende lichaamszenuwen aangetast. De ziekte verloopt in de meeste gevallen chronisch en de uitvalsymptomen zijn voornamelijk asymmetrisch. Klassieke Marek kun je herkennen aan:

•  Draainek
• Voorzichtig of stroef lopen
• Verlammingsverschijnselen (hangt af van de aangetaste zenuw)
• Omvallen

Acute Marek (ingewandsvorm):

Bij een plotseling hoog aantal sterfgevallen gaat het om de ingewandsvorm, hierdoor ook wel Acute Marek genoemd. Hier treedt tumorvorming op in de organen. De geslachtsorganen zijn bijna altijd aangetast, ook in de kliermaag en het hart zitten vaak gezwellen. De spieren worden minder vaak aangetast. Net als bij Klassieke Marek kan Acute Marek voor verlammingsverschijnselen zorgen wanneer de zenuwen bekneld raken, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Inenting is vooral belangrijk bij deze vorm; 25% van de dieren die niet gevaccineerd zijn, overleeft het namelijk niet. Acute Marek kun je herkennen aan:

• Verlammingsverschijnselen
• Dieren zien er ziek uit; slap en bleek

Oculaire verschijning:

Deze vorm komt minder voor dan de 2 andere beschreven vormen van de Ziekte van Marek. Het is niet zeker of deze vorm wel in Nederland voorkomt. Bij de Oculaire vorm wordt de oogzenuw dusdanig aangetast dat de dieren blind worden. De pupil wordt onregelmatig en de iris is over het algemeen grijs/melkachtig/blauwig van kleur in plaats van de normale kleur (oranje). Deze vorm is ook het minst schadelijk, de dieren blijven namelijk in leven, maar worden wel vaker gepikt bij de voerbak. Opvallend is dat deze vorm voornamelijk in de legperiode bij iets oudere dieren optreedt. Kippen die niet gevaccineerd zijn, kunnen een tijdelijk verlamming krijgen. Dit kan tot 43 dagen duren. Deze tijdelijke verlamming komt door ontstekingen in bloedvaten bij de hersenen als gevolg van het virus. De symptomen van de Oculaire vorm zijn als volgt:

• Onregelmatige pupil en grijze iris
• Tijdelijke verlamming

De Ziekte van Marek voorkomen

Kuikens kunnen op jonge leeftijd worden ingeënt tegen het virus. Let er op dat de inenting goed gebeurt, zodat de kuikens ook echt zijn ingeënt (het kan voorkomen dat het fout gaat). Na de inenting houd je het verblijf schoon en dieren van verschillende leeftijden apart. De inenting heeft namelijk tijd nodig om in werking te treden.

De Ziekte van Marek behandelen

Als de kuikens of kippen eenmaal zijn besmet en het virus toont zich kun je er helaas niks meer aan doen. Zorg ervoor dat de besmette dieren gescheiden blijven van gezonde kippen om verdere verspreiding tegen te gaan!