Salmonella is een bacterie die zich nestelt in de darmen van kippen. Er zijn erg veel verschillende typen van de Salmonella bacterie bekend. De meeste typen Salmonella zijn ook in staat andere dieren te besmetten. Ook zijn er een paar uitzonderingen die alleen pluimvee kunnen besmetten. Salmonella Enteritidis en Typhimurium kunnen ook mensen besmetten bij consumptie van kippeneieren of -vlees en leiden tot voedselvergiftiging.
Besmetting en gevolgen van Salmonella
Kippen kunnen vrij gemakkelijk besmet raken met Salmonella. De bacterie kan overleven op veel oppervlakken en vervolgens een kip besmetten. Besmetting verloopt vrijwel altijd oraal door het op- of aanpikken van besmet materiaal. Dit kan besmet voer zijn, maar ook mest, grond, stof of zelfs gebruiksmateriaal. De Salmonella bacterie kan gemakkelijk met de mens meereizen op stof op de kleren, in het haar of mest onder de schoenen. Ook kan de bacterie aanwezig zijn op bijvoorbeeld gereedschap, kratten of voerbakken. Een andere belangrijke besmettingsbron is ongedierte. Muizen, ratten en kevers zijn bekende verspreiders van de Salmonella bacterie. Ook katten en honden kunnen de bacterie overbrengen op elkaar en op andere dieren. Tenslotte kan een moederkip Salmonella overdragen door besmetting van de eieren tijdens de ontwikkeling.
Kippen kunnen ernstig ziek worden als gevolg van een besmetting met Salmonella. In ernstige gevallen kan de kip sterven als gevolg van Salmonella. Daarnaast kan de bacterie gemakkelijk worden overgedragen op andere kippen via de ontlasting. De bacterie nestelt zich in de darmen van kippen. Salmonella Enteritidis en Salmonella Typhimurium kunnen daarnaast ook in de bloedbaan terecht komen. Het gevolg hiervan is, dat de bacterie bijvoorbeeld in de spieren (het vlees) of de eieren van kippen terecht kan komen.
Besmet voedsel eten
Voor mensen kan het eten van kippenvlees of kippeneieren besmet met Salmonella leiden tot een voedselvergiftiging. Net als bij kippen, infecteert de bacterie de darmen. Dit leidt tot diarree, misselijkheid, buikpijn en koorts. In de meeste gevallen verdwijnen de verschijnselen na enkele dagen weer en is er geen specifieke behandeling nodig. In enkele gevallen kan de bacterie ook in de bloedbaan terecht komen en is behandeling vereist. Besmetting kan worden voorkomen door het voedsel goed te bakken of koken voor consumptie.
Symptomen van Salmonella
Als gevolg van een besmetting met Salmonella kunnen er duidelijke symptomen waarneembaar zijn bij kippen. De symptomen ontstaan bij de meeste types van Salmonella al binnen 24 uur na besmetting. Het ziekteverloop is niet goed vergelijkbaar met dat bij de mens. Kippen met Salmonella krijgen last van waterige diarree. De ontlasting zit vol met bacteriën. Kippen worden suf en inactief en de kam kan een blauwpaarse kleur krijgen. Ook kan de eierproductie sterk afnemen. Af en toe ontstaan er ontstekingen in de ogen. Met name zeer jonge kuikens (tot 10 dagen oud) kunnen ernstig ziek worden. Oudere kippen hebben bij de meeste typen van Salmonella minder of zelfs geen symptomen.
De typen Salmonella Pullorum en Gallinarum zorgen meestal ook bij oudere dieren voor ziekteverschijnselen. De sterfte ligt bij een infectie met één van deze twee typen daarnaast veel hoger dan bij bijvoorbeeld Enteritidis. De typen Pullorum en Gallinarum komen echter zelden voor in Nederland.
Salmonella behandelen
Kippen gehouden door een hobbyist mogen behandeld worden met antibiotica. Antibiotica is alleen te verkrijgen op recept van de dierenarts. Welk antibioticum gebruikt wordt, hangt af van het type Salmonella. Dit wordt vastgesteld op basis van laboratoriumonderzoek van de ontlasting. De dierenarts schrijft vervolgens een specifiek antibioticum voor. Het is van groot belang dat de antibioticakuur volledig afgemaakt wordt, om het ontstaan van resistentie tegen te gaan. Vraag ook altijd naar de bijwerkingen van de antibiotica op het ei en of dit gevaarlijk is voor consumptie.
Salmonella voorkomen
Omdat de Salmonella bacterie op veel verschillende manieren bij de kip terecht kan komen, is besmetting nooit volledig te voorkomen. Ongeveer 7,5% van alle kippen in de industrie is besmet met Salmonella. Hoewel er geen cijfers zijn voor de hobbykip, is een vergelijkbaar percentage niet ondenkbaar. Door het toepassen van een goede hygiëne kan de kans op besmetting wel aanzienlijk verkleind worden. Salmonella kan gemakkelijk met de mens meereizen. Door de kleren en schoenen schoon te houden, kan besmetting voorkomen worden. Ook is het belangrijk om alle gebruiksvoorwerpen regelmatig grondig te reinigen. Tenslotte moet de ren of het kippenhok goed schoon gehouden worden.
Het is daarnaast mogelijk hobbykippen te vaccineren tegen salmonella. Dit is geen vereiste, maar wel een aanrader. Vaccinatie gebeurt meestal door middel van oogdruppels en kan worden uitgevoerd door de dierenarts of vereniging.
De darmflora en het immuunsysteem versterken
Kippen met een goede darmflora en een sterk immuunsysteem raken minder snel besmet met Salmonella of andere ziekten. Met vitaminesupplementen voor kippen verhoog je de algemene vitaliteit van jouw dieren. RopaPoultry Complete is hier een voorbeeld van. Dit is een middel dat zorgt voor gezonde darmflora. Daarnaast wordt het immuunsysteem erdoor versterkt en wordt de eierproductie verbeterd.
Producten
Salmonella in de kippenindustrie
In de industriële pluimveesector is het verboden om kippen met antibiotica te behandelen tegen Salmonella. De nadruk ligt op het voorkomen van besmetting. In enkele gevallen is behandeling met antibiotica wel geoorloofd. Een pluimveehouder mag een verzoek tot ontheffing indienen wanneer de kip besmet is door een ander type Salmonella bacterie dan het Enteritidis of Typhimurium type. De behandeling staat onder streng toezicht van de bedrijfsdierenarts, die later rapporteert aan het productschap.
Salmonella voorkomen in de kippenindustrie
In de pluimveesector wordt inenting van kippen sterk aangeraden. Enting van kippen wordt aangeraden voor leghennen in de opfokperiode. Na een juiste vaccinatie is er nog altijd kans op besmetting, maar deze is aanzienlijk verkleind. Vaccinatie vindt plaats door het vaccin in het drinkwater van de kippen toe te voegen. Ook in de industrie is goede hygiëne van groot belang om besmetting te voorkomen.
