Aspergillose is een aandoening veroorzaakt door de Aspergillus-schimmel. De infectie tast vooral de longen van kippen aan en wordt gekenmerkt door zuurstoftekort en een versnelde ademhaling. Met name jonge dieren, tot een leeftijd van ongeveer veertig dagen oud, lopen risico op besmetting. Aspergillose is vrijwel niet behandelbaar, maar wel te voorkomen. Kippen kunnen er daarnaast zelf van genezen wanneer hun weerstand goed genoeg is. De sporen van de schimmel zijn erg sterk en niet erg gevoelig voor veel medicijnen. Aspergillose is te herkennen aan een aantal specifieke symptomen, maar kan ook worden vastgesteld op basis van microscopisch onderzoek.
Besmetting en gevolgen van aspergillose
Besmetting met de Aspergillus-schimmel vindt plaats via de lucht. Sporen van de schimmel zweven in de lucht en kunnen worden ingeademd door de kippen. Deze sporen komen vrijwel overal voor. De schimmel zelf bevindt zich vooral in de bodem en bijvoorbeeld op besmet voer. Eenmaal in de luchtwegen gaat de schimmel groeien en veroorzaakt het aspergillose. Besmetting van kip op kip vindt slechts zelden plaats, hoewel het risico hierop in de intensieve kippenhouderij aanwezig is. Besmetting via de lucht vindt alleen plaats als de hoeveelheid sporen in de lucht erg groot is. Vooral kippen met een zwak immuunsysteem lopen risico op besmetting met de schimmel. Dit kan worden veroorzaakt door een slecht dieet en slechte leefomstandigheden. Jonge kippen hebben per definitie minder weerstand, omdat hun immuunsysteem nog volop in ontwikkeling is. Hierdoor raken zij sneller besmet en is de aandoening bij jonge dieren ook heftiger dan bij oudere dieren.
De gevolgen van aspergillose zijn vrij ernstig. De sterfte onder volwassen kippen met aspergillose is soms wel 12%. Onder jonge kippen is de sterfte nog een stuk hoger. Bij jonge kippen kan de sterfte bij besmetting oplopen tot 50%. Zeker pasgeboren kuikens hebben weinig overlevingskansen wanneer zij al vroeg besmet raken met de schimmel. Deze informatie is gebaseerd op onderzoek in de industriële kippenhouderij.
Symptomen van aspergillose
Aspergillose bij kippen is redelijk goed te herkennen aan enkele duidelijke symptomen. Vrijwel altijd tast de schimmel als eerste de luchtwegen van de kip aan, vooral bij jonge dieren. Dit uit zich in ademhalingsproblemen: de kip raakt in ademnood. Hierdoor versnelt de ademhaling. Hoewel de kip naar adem snakt, is dit zonder geluid. Kippen met aspergillose verliezen daarnaast eetlust, zijn dorstig en worden slap en duizelig. In zeldzame gevallen is ook het zenuwstelsel aangetast. Dit kan leiden tot typische zenuwproblemen, zoals ongecontroleerde bewegingen en een verdraaide nek.
Vooral bij oudere kippen kan aspergillose een meer chronisch karakter krijgen. Dit betekent dat de symptomen van de aandoening niet direct levensbedreigend zijn, maar de kip wel flink ziek maken. De symptomen zijn dus minder heftig. Bij chronische aspergillose verliezen kippen gewicht en raken de ogen en oogleden vaak ontstoken. Ook kippen met chronische apergillose kunnen overlijden aan de ziekte. De ziekte kan progressief zijn, wat betekent dat de symptomen steeds ernstiger worden.
Kippen met chronische aspergillose leggen minder of zelfs helemaal geen eieren meer. Produceert de kip nog wel eieren, dan kunnen deze besmet zijn met de schimmel. Hoewel de mens niet besmet kan raken door consumptie van besmette eieren, is het onverstandig de eieren te eten. De sporen die op het ei zitten kunnen worden ingeademd en bij mensen met een lage weerstand aspergillose veroorzaken.
Aspergillose voorkomen
De kans op besmetting neemt toe wanneer er meer schimmelsporen in de lucht zweven. Deze sporen kunnen in de lucht terecht komen vanuit de bodem of vanuit voer dat besmet is. Ook slecht schoongehouden gebruiksmaterialen kunnen de schimmel met zich meedragen. Een goede hygiëne is dan ook van cruciaal belang om aspergillose te voorkomen. Schimmels gedijen beter in een vochtige omgeving. De verblijven van de kippen moeten goed droog en doorlucht zijn en gebruiksmaterialen moeten regelmatig gereinigd en ontsmet worden. Ook het voer moet zo droog mogelijk bewaard worden.
Door de weerstand van de kippen te verbeteren met behulp van extra vitaminen of mineralen is besmetting met Aspergillose ook te voorkomen.
Aspergillose behandelen
Aspergillose is niet te behandelen. Er zijn geen medicijnen beschikbaar die besmette kippen effectief kunnen behandelen. Preventie is dan ook het belangrijkst in de bestrijding van aspergillose. Kippen herstellen vaak vanzelf van aspergillose. De kans op herstel is groter bij oudere dieren. Als houder van kippen met aspergillose is het vooral belangrijk om te voorkomen dat kippen na herstel direct weer in aanraking komen met de schimmel.
In de intensieve kippenhouderij zou het noodzakelijk kunnen zijn om zieke dieren af te maken, zodat onderlinge besmetting voorkomen wordt. De dierenarts kan hierin adviseren.
Middelen tegen aspergillose
Omdat aspergillose niet te behandelen is, moet alle energie gestopt worden in het voorkomen van besmetting met de schimmel. Een droog verblijf is hierbij erg belangrijk. Een bodembedekking van hooi of houtvezel voorkomt vochtige plekken. De bodembedekking neemt vocht op, waardoor de bodem altijd droog blijft. Schimmels krijgen hierdoor veel minder kans om te groeien.
De Aspergillus-schimmel kan effectief bestreden worden met rooktabletten van Koudijs. Deze tabletten geven een rook af met de werkzame stof formyceen. Formyceen doodt de schimmels, waardoor vogels minder snel aspergillose kunnen oplopen. Het voordeel van de rook is dat het plekken bereikt die niet te bereiken zouden zijn met een spray of andere vloeibare producten. Eén verpakking rooktabletten van Koudijs is voldoende voor een kippenverblijf van 100 m3.
Materialen en verblijven kunnen behandeld worden met CID-20, een ontsmettingsmiddel dat niet alleen schimmels doodt, maar ook bacteriën en virussen. Door regelmatig te ontsmetten met CID-20, krijgt de schimmel geen kans om kippen te besmetten.
De weerstand van kippen kan verhoogd worden door het dieet aan te vullen met extra vitamines. Hierdoor wordt het voor de schimmel lastiger om de kip succesvol te besmetten. De vitaminesupplementen van Koudijs zijn hiervoor uitstekend geschikt.
